Plater Jan Wilhelm, h. własnego (1676?–1757), wojski inflancki, poseł na sejmy. Ur. w sierpniu 1676 lub w lipcu 1677, był synem Daniela Gotarda, pisarza ziemskiego inflanckiego, i Eufemii Doroty, córki Aleksandra von Offenberg. Początkowo cześnik inflancki, w r. 1712 (18 IV) został P. wojskim inflanckim i godność tę piastował wg Konarskiego co najmniej do r. 1745. W r. 1712 wysłany został jako rezydent litewski do «… mających komendę nad wojskami moskiewskimi i … samego cara JMci». Od jesieni 1712 pozostawał w kontakcie z kanclerzem w. kor. Janem Szembekiem, informując go o sytuacji w Inflantach i ruchach wojsk rosyjskich. Wyrażał obawy o los Kurlandii, zwracając uwagę, iż Rosjanie prowincję ową «… oderwać od Rzplitej mogą… bo ją straciemy ile kiedy intra potentem res agitur». Aktywniejsza działalność P-a jako rezydenta w r. 1714 zbieżna była z próbą wywarcia przez Augusta II presji na Piotra I do wydania Inflant. Tym naciskom towarzyszyła koncentracja wojsk saskich w Kurlandii. P. wyjeżdżał wówczas do Petersburga, przedkładając żądania naprawienia szkód poniesionych przez kupców polskich handlujących w Rydze. Latem 1714 P. wysyłał raporty, w których z dużym naciskiem zwracał uwagę na konieczność wyprowadzenia z Kurlandii wojsk saskich, złożenia sejmu, wysłania do Piotra I posła w sprawie oddania Rygi i Inflant, «… nim car cale Szweda przełomie» i zaspokojenia pretensji ks. Anny kurlandzkiej. Raporty te zbiegły się z rosyjskimi próbami porozumienia z Polakami w celu wystąpienia Rzpltej przeciwko ewentualnemu wkroczeniu Sasów do Rygi, czemu miałoby towarzyszyć żądanie wydania prowincji w polskie ręce. Miałoby to skłonić Augusta II do poniechania planów inflanckich. Prawdopodobnie w tym celu wszczęto z P-em pertraktacje w Rydze, jednakże nie przyczyniły się one do osłabienia napięcia w stosunkach pomiędzy Augustem II a Piotrem I. P. miał pozostawać w rezydencji przez sześć lat. Po raz pierwszy na sejmie warszawskim 1717 r. upomniano się o jego pretensje do skarbu litewskiego, który nie wypłacił mu ani wyznaczonej w r. 1712 sumy 500 talarów bitych, ani nie zwrócił 6 000 talarów wyłożonych przezeń w czasie trwania rezydencji. Żądania zaspokojenia jego pretensji ponowiono w r. 1726. P. posłował z Inflant na sejm 1720 r. Na sejmie 1726 r. wyznaczono go do komisji berlińskiej oraz powołano w skład grona komisarzy do pow. brasławskiego w związku z rewizją dóbr hibernowych, czopowego, szelężnego i pogłównego żydowskiego. Był również posłem na sejm 1730 r. oraz styczniowy 1733 r.
P. był właścicielem dóbr Uzułmujża, Owile, Zajnów, Sporuny, Smołwy i Szatejki na pograniczu Inflant i Żmudzi. W Szatejkach wzniósł w r. 1716 kościół parafialny. Zmarł (wg Konarskiego) 6 V 1757.
Pierwszą żoną P-a była Helena Filipina (zm. 1739). Ponownie ożenił się zapewne w r. 1743 z Joanną z Podbereskich, wdową po Antonim Kiełpszu. Z pierwszego małżeństwa pozostawił córkę Rozalię Albertynę, karmelitankę, oraz syna Wilhelma Jana (1715–1769), wojskiego inflanckiego.
Słown. Geogr. (Uzułmujża, Owile, Zajnów, Sporuny, Smołwy, Szatejki); Konarski Sz., Platerowie, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., IV s. 151; Niesiecki; Uruski; Żychliński; – Gierowski J. A., Traktat przyjaźni Polski z Francją w 1714 roku, W. 1965; – Teka Podoskiego, II s. 111, IV s. 18; Vol. leg., VI s. 330, 416, 493, 497; Zawisza K., Pamiętniki, W. 1862 s. 356; – AGAD: Sigillata 17 s. 258; B. Czart.: rkp. nr 464 s. 607 n., nr 466 s. 651 n., nr 468 s. 79 n. s. 199 n., nr 470 s. 1 n.
Andrzej Link-Lenczowski